Powiatowy Dom Kultury
Dnia 27 października 1949 r. uchwałą Rady Powiatu został utworzony Powiatowy Dom Kultury. Początkowo mieścił się przy obecnej ul. Grunwaldzkiej, w budynku stanowiącym niegdyś własność loży masońskiej. Po likwidacji loży obiekt ten służył celom szkoleniowym i wojskowym, natomiast po II wojnie światowej został przeznaczony na cele kulturalne. W jego pomieszczeniach gromadzono zbiory muzealne, korzystały z nich również Miejska i Powiatowa Biblioteka w Chojnicach.
Początkowo dom kultury funkcjonował pod egidą Powiatowej i Okręgowej Rady Związków Zawodowych. Uroczyste otwarcie Powiatowego Domu Kultury nastąpiło 3 maja 1950 r. Pierwszym kierownikiem placówki był Stanisław Broda. Po nim funkcję tę pełnili: Czesław Fons, Eugeniusz Twierkowski, Wiesław Zajfert, Jan Kania, Bogdan Marchlewicz i Stanisław Brożek (1968-1972). Od 1972 do 1986 r. dyrektorem był Stefan Myszka, a następnie Wiesława Kalczuk-Kleba (1986-1991) i Halina Gawrońska (1991-2012). W roku 2012 placówką zarządzała Zofia Kiedrowicz. Obecnie dyrektorem ChCK jest Radosław Krajewicz.
Budynek Powiatowego Domu Kultury był kilkakrotnie modernizowany i remontowany. W latach 1957-1958 powstała część kawiarniana i sanitariaty, adaptowano również pomieszczenia na salę muzyczną, magazyn instrumentów i szatnię. Podczas kolejnego kapitalnego remontu (1968 r.) dobudowano budynek mieszkalny
i garaże.
W 1954 r. na piętrze znalazło pomieszczenia Społeczne Ognisko Muzyczne, działające niezależnie od domu kultury. Jego celem była odpłatna nauka gry na skrzypcach, fortepianie, akordeonie i gitarze. Dyrektorem Ogniska od początku istnienia do chwili obecnej jest Bogumiła Lange.
Powiatowy Dom Kultury przejął na siebie odpowiedzialność za realizację polityki kulturalnej państwa oraz rozwój życia kulturalnego miasta i powiatu chojnickiego, kultywowanie tradycji regionalnych, edukację kulturalną, a także rozbudzanie i zaspokajanie potrzeb kulturalnych mieszkańców. Powstawały pierwsze zespoły, które skupiały dzieci i młodzież:
• teatralny – prowadzony przez Jadwigę i Jana Tarnowskich, później przez Krystynę i Zygmunta Lewandowskich, a następnie przez Janusza Welke. Przygotowywane przez zespół spektakle teatralne, zarówno przeznaczone dla młodzieży szkolnej, jak i uświetniające uroczystości miejskie, cieszyły się dużym powodzeniem;
• plastyczny – prowadzony przez Krystynę Lewandowską, następnie Franciszka Pabicha. Prace plastyczne wykonywane przez członków zespołu były regularnie prezentowane na organizowanych wystawach;
• taneczny – prowadzony przez Jadwigę Tarnowską, a później Klarę Miszewską. Młodzież i dorośli członkowie zespołu poznawali tańce narodowe i regionalne.
Zespół występował na wielu uroczystościach państwowych i politycznych. Koncertował na terenie całego powiatu chojnickiego, zdobywał wiele nagród w konkursach;
• muzyczny – zespół muzyki salonowej „Odeon” został założony w 1947 r. przez Stanisława Sieranta i Antoniego Boczka, który kierował nim do 1969 r. Następnie kierownictwo nad zespołem przejął Kazimierz Pułakowski. Zespół zmienił nazwę na „Rytm” i grał muzykę estradową. Uświetniał swoimi występami uroczystości państwowe, zapewniał też oprawę artystyczną na wieczorkach, zabawach i niedzielnych porankach muzycznych. Dużą popularnością cieszyły się zwłaszcza zabawy pod dębem na dziedzińcu przed domem kultury.
W latach 60. i 70. prężnie działał klub fotograficzny pod kierownictwem Jana Lange, w którym młodzież zdobywała wiedzę o fotografii. Organizowano wystawy fotograficzne i konkursy. „Gazeta Pomorska” patronowała konkursowi „Zdjęcie miesiąca”, publikując je na swoich łamach.
W 1969 r. dom kultury otrzymał pierwszy samochód, dzięki któremu można było dotrzeć do klubów i świetlic powiatu z imprezami i instruktażem. Powstało także kino „Wiedza”, stanowiące dla mieszkańców odległych wsi jedyny kontakt z filmem dokumentalnym i fabularnym.
Dom kultury współpracował ze szkołami i stowarzyszeniami, m.in. z Chojnickim Towarzystwem Kulturalnym i Zrzeszeniem Kaszubsko-Pomorskim. Odbywały się wspólne sympozja, spotkania z ludźmi sztuki i wystawy. Placówka przygotowywała rozmaite imprezy: zgaduj zgadule, turnieje czytelnicze, spotkania teatrów przy kawie, w czasie których wystawiano popularne sztuki teatralne, wieczorki taneczne dla młodzieży przy akompaniamencie zespołów młodzieżowych. Organizowano pierwsze fonoteki, groteki i dyskoteki, a także spektakle teatralne dla dzieci, młodzieży i dorosłych, konkursy recytatorskie czy przeglądy piosenek.
Zapraszano gwiazdy estrady, m.in. Jacka Fedorowicza, „Niebiesko-Czarnych”, Wojciecha Młynarskiego, „Tercet Egzotyczny” oraz innych uznanych artystów. Organizowano spotkania z ludźmi kultury: pisarzami, poetami, ciekawymi postaciami życia społeczno-kulturalnego.
Chojnicki Dom Kultury - Filia Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy
W 1975 r. w wyniku reformy administracji państwowej powołano Chojnicki Dom Kultury jako Filię Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Oddziaływanie na teren gmin: Chojnice, Brusy, Czersk sprowadzono do funkcji szkoleniowej, natomiast głównym celem była praca na rzecz mieszkańców miasta Chojnice.
Ważną sprawą stała się organizacja czasu wolnego dla chojniczan. Działały kółka zainteresowań, organizowano dyskoteki, konkursy oraz przeglądy plastyczne, muzyczne, teatralne, taneczne i wokalne. W 1976 r. powstał Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Chojnickiej „Chojnice”, którego choreografem i nauczycielem tańca była Klara Miszewska. Kazimierz Pułakowski założył natomiast kapelę kaszubską „Tury”. Oba zespoły przygotowywały się do obchodów Dni Folkloru Kaszubskiego.
W 1978 r. oddano do użytku amfiteatr w parku Tysiąclecia, wybudowany w czynie społecznym przez chojnickie zakłady pracy. Właśnie tam zorganizowane zostały I Dni Folkloru Kaszubskiego oraz I Przegląd Muzyki, Pieśni, Tańca i Gawędy Kaszubskiej o „Złotego Tura”, którego pomysłodawcą był Stefan Myszka. Konkurs „Złoty Tur” obejmował swym zasięgiem północną Polskę. W pierwszym okresie był organizowany co roku, a od początku lat 90. co dwa lata. Ostatni, XV Jubileuszowy Przegląd Pieśni, Tańca, Muzyki i Gawędy Kaszubskiej o „Złotego Tura” odbył się w 2008 r. Imprezą towarzyszącą konkursowi był Jarmark Kaszubski, przygotowywany przez Muzeum Historyczno-Etnograficzne w Chojnicach.
Lata 80. stanowiły pomyślny okres w działalności Chojnickiego Domu Kultury. Życie kulturalne kwitło. Zespół tańca nowoczesnego „Sigma” zdobywał nagrody na przeglądach wojewódzkich, plastycy uczestniczyli w plenerach, organizowano wystawy plastyczne i fotograficzne, działał Teatr 3 Nurtu, a dyskoteki gromadziły tłumy młodzieży.
W 1981 r. powstał Klub Seniora, a w jego szeregach Chór Seniora „Astry” pod kierunkiem Kazimierza Pułakowskiego. Chór brał udział w występach na rzecz społeczności Chojnic, a także zdobywał laury na Wojewódzkich i Ogólnopolskich Przeglądach Ruchu Seniorów ARS. Cotygodniowe spotkania przy kawie i z ciekawymi ludźmi pozwalały seniorom miło spędzać czas.
Niestety, dom kultury przy ul. Grunwaldzkiej nie zapewniał odpowiednich standardów, aby zaspokoić rosnące potrzeby mieszkańców. Plany budowy nowego centrum kultury z 1980 r. i rozbudowy obiektu przy ul. Grunwaldzkiej nie doczekały się realizacji.
W 1970 r. w Chojnicach oddano do użytku nowy obiekt – kinoteatr Wolność, który przekazano w dzierżawę Okręgowej Instytucji Rozpowszechniania Filmów w Bydgoszczy. Pełnił on funkcję kina, ale Chojnicki Dom Kultury mógł korzystać z holu kinoteatru, organizując wystawy różnych artystów, m.in. chojnickiej malarki Otylii Meyer.
Chojnicki Dom Kultury
W wyniku kolejnej reformy administracyjnej w 1990 r. Chojnicki Dom Kultury stał się samorządową jednostką kulturalną działającą wyłącznie w mieście Chojnice. Na wniosek dyrekcji Chojnickiego Domu Kultury Rada Miejska przeniosła dom kultury do Kinoteatru przy ul. Swarożyca 1. Z dniem 1 października 1990 r. rozpoczęto pracę w dwóch obiektach. Praca kółek i zespołów zainteresowań odbywała się jeszcze przez pewien czas w budynku przy ul. Grunwaldzkiej, natomiast w Kinoteatrze wyświetlano filmy. Oficjalne przekazanie obiektu nastąpiło 31 stycznia 1991 r. Imprezę uświetnił występ kabaretu „Koń Polski”. Cała działalność placówki skupiła się w jednym obiekcie, a dawny budynek przy ul. Grunwaldzkiej został przekazany Państwowej Szkole Muzycznej I Stopnia.
Nowy obiekt pozwolił na rozszerzenie działalności. W sali widowiskowej ze sceną wyświetlane są filmy i organizowanych jest wiele imprez muzycznych, koncertów rockowych i recitali. Wystawiane są spektakle teatralne. Dzieci i młodzież szkolna aktywnie uczestniczy w kulturze, organizując własne imprezy. Oprócz pokazów filmów repertuarowych odbywają się m.in. projekcje Dyskusyjnego Klubu Filmowego „Cisza” i Chojnickiego Filmobrania.
Kółka i zespoły zainteresowań
Kółka plastyczne i działalność wystawiennicza
Do 2009 r. zajęcia plastyczne z dziećmi i młodzieżą prowadziła Danuta Wolińska.
Dzieci i młodzież wielokrotnie otrzymywały nagrody nie tylko w konkursach regionalnych, ale także ogólnopolskich, europejskich i międzynarodowych. Młodzież zdobywała czołowe miejsca w Międzynarodowym Konkursie „Moja przygoda w Muzeum”, a ich instruktorka – Danuta Wolińska została wyróżniona dyplomami uznania za swoją pracę.
Danuta Wolińska była autorką wszystkich dekoracji, plakatów i afiszy na imprezy realizowane przez dom kultury, służyła też pomocą w ich wykonywaniu stowarzyszeniom i szkołom. Organizowała i organizuje wystawy malarskie, fotograficzne i rzeźby. Jest autorką „Galerii M” działającej od 2011 r. W ramach Galerii Młodych prezentuje swój dorobek artystyczny (prace plastyczne i fotograficzne) młodzież chojnickich szkół. Tu swoją twórczość pokazały m.in.: Anna Stolp, Natalia Ringwelska, Paulina Główczewska, Martyna Behrendt, Ida Myszka, Aleksandra Reda, Paulina Kuchta czy Studio Fotografii Cyfrowej Marka Hackerta. Danuta Wolińska przygotowuje młodzież do dalszej nauki na studiach artystycznych i architekturze.
Zajęcia plastyczne prowadzone są obecnie przez Wandę Sawicką. Maluchom po kazuje pierwsze plastyczne kroki, dzieciom do lat 12 proponuje zabawę i naukę poprzez sztukę, gimnazjalistów przygotowuje do nauki rysunku i do udziału w konkursach, grupę starszą młodzieży uczy rysunku i malarstwa akademickiego, a dorosłych – rękodzieła i kreatywnego tworzenia. Oprócz nauki technik i kompozycji artystycznej rozwija umiejętności i kreatywność dzieci, młodzieży i dorosłych. Uczestniczą oni w regionalnych, ogólnopolskich i międzynarodowych konkursach plastycznych, a także w plenerach malarskich. Jednocześnie Wanda Sawicka wykonuje dekoracje na imprezy w domu kultury.
Działalność wystawiennicza to cykliczne wystawy realizowane w sali wystawowej. Goszczą tu ze swoją twórczością artyści zarówno z Chojnic i okolic, jak i z całego kraju, a nawet zagranicy. Swoje prace wystawiali: Roman Kruczyński – malarstwo, Marek Szyszka – malarstwo, Małgorzata i Andrzej Ciemińscy – malarstwo, Marian Thiede - malarstwo i rzeźba, Adam Sito – rzeźba, Danuta Ciechanowska z Torunia – malarstwo, Jarosław Urbański – rzeźba, Czesław Skajewski – witraże, Ewa Boczko i Ania Kwiatkowska z Poznania – malarstwo, Józef Wróblewski z Raciąża – malarstwo, Jan
Sabiniarz – malarstwo i rysunek, Teodozja Narloch – haft kaszubski, Sławomir Mankiewicz – malarstwo, Witold Pryba ze Szwecji – metaloplastyka, Edmund Kamiński z Włocławka – fotografia, Henryk Merchel – rzeźba i wielu innych artystów.
Chojnicki Dom Kultury gościł wiele wystaw historycznych, przybliżających historię Polski i regionu. Corocznie odbywa się też wystawa poplenerowa Ogólnopolskiego Pleneru dla Projektantów, Polska Sztuka Użytkowa – Funka, a także wystawy pokonkursowe licznych konkursów plastycznych, m.in. „Barwy jesieni”, „Moje miasto zimą”, „Dla wszystkich, czyli od przedszkola do seniora”.
Chojnicka Orkiestra Dęta
Orkiestra dęta w Chojnicach liczy ponad sto lat. Powstała jako Orkiestra Kolejowa, a od 1998 r. działa przy Chojnickim Domu Kultury. Zespół liczy obecnie 26 członków – młodzieży i osób dorosłych. Instruktorem i dyrygentem jest Marek Kiziuk, który szkoli też młodych muzyków. Orkiestra uświetnia imprezy miejskie i powiatowe.
Klub Seniora i Chór „Astry” Klubem Seniora od 1983 do 1999 r. opiekowała się Danuta Wolińska, następnie jego opiekunką z ramienia Chojnickiego Domu Kultury została Bogumiła Trapp, która pełni tę funkcję do chwili obecnej. Klub organizuje m.in. uroczyste spotkania wszystkich klubów chojnickich z okazji Dnia Seniora, wycieczki dla członków klubu, pikniki i zabawy taneczne. Od 2003 r. kierownikiem Chóru „Astry” jest Marek Kiziuk. Chór występuje na imprezach miejskich i plenerowych, a także w klubach seniora okolicznych miejscowości.
Zespoły taneczne
Od 1995 r. pod opieką choreografa Moniki Michalewicz pracują zespoły tańca nowoczesnego i współczesnego „Sigma” i „Music Dance”. Dzieci i młodzież uczą się technik i form tańca. Swoje umiejętności taneczne prezentują na licznych pokazach, zarówno na scenie domu kultury, jak i na miejskich imprezach, np. podczas Dni Chojnic czy Dnia Dziecka, a także na scenach kraju i świata, podczas ogólnopolskich i międzynarodowych turniejów tańca. Z każdych występów przywożą medale, co świadczy o ich wysokim poziomie technicznym.
Duet Monika Guentzel i Olga Szynwelska w 2011 r. w Show Dance na Mistrzostwach Polski w Twardogórze uzyskał tytuł Mistrza Polski i został zakwalifikowany na Mistrzostwa Europy na Gibraltarze. Dziewczęta zdobyły II miejsce i tytuł I wicemistrza Europy w Show Dance (duety do lat 11).
Chojnicki Dom Kultury jest organizatorem corocznego Ogólnopolskiego Turnieju Tańca Nowoczesnego.
Chojnickie Studio Rapsodyczne
Chojnickie Studio Rapsodyczne działa w Chojnicach od 2004 r. Jego założycielem i reżyserem jest Grzegorz Szlanga. Studio przygotowuje własne projekty, które prezentuje nie tylko na chojnickiej scenie, ale także w całej Polsce. Spektakle cieszą się dużym zainteresowaniem zarówno młodzieży, jak i osób dorosłych.
Teatr Niepokorny i Festiwal Teatrów Ulicznych
W 1990 r. Eugeniusz Mikołajczyk, instruktor teatralny ChDK, utworzył uliczny Teatr Niepokorny. Młodzież pod kierunkiem instruktora przygotowała pierwszy
spektakl uliczny zatytułowany „Wysłannicy Mistrza Kościeja”. Teatr Niepokorny i Eugeniusz Mikołajczyk, jako kierownik artystyczny, latem
1991 r. zaprosili na Stary Rynek spektakl teatru ulicznego „Stop” ze Słupska. W 1992 r. został zorganizowany I Mini Festiwal Teatrów Ulicznych, na którym wystąpiły teatry: Teatr Snów z Gdańska, „Klinika Lalek” z Krakowa, Teatr „Stop” ze Słupska, Teatr „Pinezka”, R.P. „Magic Band” z Wrocławia oraz Teatr Niepokorny z Chojnic. Był to początek organizacji od 1993 r. Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Ulicznych „O Maskę Pierrota”. Na festiwalu występowały wszystkie czołowe zespoły z Polski: „Biuro Podróży” z Poznania, Teatr „Akt” z Warszawy, Teatr „KTO” z Krakowa, Teatr Snów z Gdańska, a także teatry z Niemiec, Francji, Szwajcarii, Austrii, Czech, Ukrainy, Litwy, Hiszpanii i Francji. W 1993 r. dzięki festiwalowi gościliśmy w Chojnicach ambasadora Austrii. Spektakularnym wydarzeniem był występ hiszpańskiego zespołu „Xarxa”, który przemaszerował ulicami miasta z otwartym ogniem, a cały spektakl zakończył
się wspaniałymi fajerwerkami w Fosie Miejskiej. Obecnie impreza jest organizowana pod nazwą Festiwal Sztuki Ulicznej „Chojnicka Fiesta”.
Klub Poetycki „Na Oścież”
Grupa poetycka ma charakter nieformalnego stowarzyszenia. Poeci z Chojnic i okolic spotykają się od 2002 r., aby porozmawiać o poezji i literaturze oraz doskonalić się w pracy nad materią słowa. Grupę tworzą: Henryk Merchel, Łucja Gocek, Małgorzata Ostrowska, Mirosława Peplińska, Bernadeta Korzeniewska, Kazimierz Rink, Krystyna Ryduchowska i Danuta Krystyna Sikorska.
Chojnicka Noc Poetów
W 1995 r. z inicjatywy Zbigniewa Buławy w Fosie Miejskiej odbyła się po raz pierwszy Chojnicka Noc Poetów, której przygotowaniem zajął się dom kultury. Imprezie towarzyszy Ogólnopolski Konkurs Poetycki Jednego Wiersza, organizowany przez Miejską Bibliotekę Publiczną. Chojnicka Noc Poetów to niezwykłe spotkanie w plenerze z poezją i piosenką literacką, w wykonaniu zarówno poetów, jak i zawodowych aktorów oraz zespołów muzycznych. W ciągu tych 18 lat w Chojnicach gościliśmy krakowskich artystów Piwnicy pod Baranami: Beatę Rybotycką, Marka Grechutę, Jacka Wójcickiego, Antoninę Krzysztoń,
Leszka Długosza, a także zespół „Raz, dwa, trzy”; aktorów: Wojciecha Siemiona, Adama Hanuszkiewicza, Jana Englerta, Krzysztofa Kolbergera, Annę Seniuk i wiele innych gwiazd teatru i estrady.
Międzynarodowy Festiwal Folkloru „Dni Kultury Kaszubskiej”
Chojnicki Dom Kultury był od połowy lat 90. współorganizatorem festiwalu zespołów folklorystycznych z całego świata.
Chojnickie Noce Operetkowe
Spotkania na scenie domu kultury z ariami najsłynniejszych operetek cieszyły się od lat ogromnym zainteresowaniem, dlatego też z inicjatywy Orkiestry Kameralnej im. Johanna Straussa z Bydgoszczy w 2011 r. po raz pierwszy zorganizowano w Fosie Miejskiej Chojnickie Noce Operetkowe. Pierwszego dnia we wspaniałej scenerii murów obronnych wystawiono „Carmen”, a następnego – pod hasłem „Miłość i operetka” – odśpiewano najpopularniejsze arie z operetek i musicali.
Kolejne Noce w 2012 r. zostały entuzjastycznie przyjęte przez publiczność, a występowali m.in. Magdalena Polkowska (sopran) i Krystian Krzeszowiak (tenor). Pierwszego dnia chojnickiej publiczności zaprezentowano „Księżniczkę czardasza”, a drugiego – słynne arie pod szyldem „Lekko, zwiewnie”.
Chojnicki Dom Kultury współpracuje z różnymi stowarzyszeniami, m.in.: ze Zrzeszeniem Kaszubsko-Pomorskim, pomagając przy organizacji wystaw i spektakli teatralnych o tematyce kaszubskiej; z Towarzystwem Przyjaźni Polsko-Francuskiej w realizacji Dni Kultury Francuskiej; z hospicjami, spółorganizując imprezy (m.in. Aniołowo); z Polskim Czerwonym Krzyżem, krwiodawcami, Warsztatami Terapii Zajęciowej i wieloma innymi organizacjami, udostępniając salę, nagłośnienie i oświetlenie, pomagając w przygotowaniu scenografii i reklamy, wspomagając je występami zespołów działających w domu kultury.
tekst: Halina Gawrońska